مقدمه: مقاله انفجار اطلاعات آخرين مقاله اي است كه سيد مرتضي آويني پيش از شهادتش نوشته است. زماني كه مهم ترين بحث مطرح در فضاي فرهنگي كشور مقوله "ماهواره" و آثار  و تبعات آمدن آن بود. درباره نويسندگان، معمول چنين است كه آثار متاخر آنها از پخته ترين آثار آنهاست؛ چه از حيث قالب و چه از نظر محتوا. مقاله انفجار اطلاعات از جهت زيبايي هنري در بين آثار آويني از بهترين هاست. اما صرف نظر از اين مساله، بعد از گذشت سالها همچنان تازگي خود را حفظ كرده است و اين شايد به اين دليل باشد كه از سر درد نوشته شده و نويسنده اش در نوشته خود زيسته است. در ذيل گزيده اين مقاله را مي خوانيد:

 نمی دانم چرا من از این تعبیر آنچنان که باید نمی ترسم و حتی چه بسا مثل کسی که دیگر صبرش تمام شده است از فکر اینکه جهان به سرنوشت محتوم این عصر نزدیک تر می شود خوشحال می شوم. نیچه خطاب به فیلسوفان می گوید: « خانه هایتان را در دامنه های کوه آتشفشان بنا کنید » و من همه کسانی را که در جست و جوی حقیقتند مخاطب این سخن می یابم. «گریختن » مطلوب طبع کسانی است که فقط به عافیت می اندیشند و اگر نه، مرگ یک بار، زاری هم یک بار.

دهکده جهانی واقعیت پیدا خواهد کرد، چه بخواهیم و چه نخواهیم. این حقیقت تنها ما را که شهروندان مطیعی برای این دهکده بزرگ نیستیم مضطرب نمی دارد و بلکه غرب را هم چه بسا بیش تر از ما به اضطراب می اندازد. ما شهروندان مطیعی برای دهکده جهانی نیستیم... در آغاز دهه هشتاد میلادی واقعه بسیار شگفت آوری در کره زمین روی داد که غرب را از خواب غفلتی که به آن گرفتار آمده بود خارج کرد. در نقطه ای از کره زمین که یکی از غلامان خانه زاد کاخ سفید حکومت می کرد، ناگهان میلیون ها نفر از مردم از خانه ها بیرون ریختند و فارغ از ملاحظات و معادلات غریزی مربوط به حفظ حیات، سینه در برابر گلوله ها سپر کردند و ارتشی هم که ده ها میلیارد دلار خرج آن شده بود به انفعالی گرفتار آمد که چاقو در برابر دسته خویش دارد: چاقو دسته اش را نمی برد. مردم چه می خواستند؟ عجیب اینجاست. مردم چیزی می خواستند که هرگز با عقل حاکم بر دنیای جدید جور در نمی آمد: حکومت اسلامی. نمونه ای هم که برای این حکومت سراغ داشتند به سیزده قرن پیش باز می گشت...

مقدمه: متن ذيل، بخشی از سخنرانی حاج حسین یکتا ( اسفند ماه 88 ) در جمع بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتي شریف است. اكيدا توصیه میکنم که به هیچ وجه فرصت خواندن آن را از دست ندهيد...

رﻓﻴﻖ! "ﻳك ﻧﻔﺮ" در ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺟﺎزه دارد اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺪ! ﻓﻘﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻣﻌﻈﻢ ﻛﻞ ﻗﻮا. ﻓﻘﻂ «رﻫﺒﺮي» ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺪ. و ‫دوﺑﺎر در ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻋﻼم ﺟﻨﮓﺷﺪه اﺳﺖ. ﻳﻚ ﺑﺎر در ﻋﺼﺮ 31 ﺷﻬﺮﻳﻮر 1359 -ﺑﺎ اﻳﻦ روﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺖ ﮔﻔﺘﻢ- و ﻳﻜﺒﺎر ﻫﻢ ﭼﻨﺪ وقت ﭘﻴﺶ آﻗﺎ اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﻛﺮد. ﺟﻨﮓ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎرِ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ دﺷﻤﻦﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪ. اﻳﻦ ﻣﺴﺨﺮه ﺑﺎزي ﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ و راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲ ﻫﺎ را رها كن! اﻳﻦ ﻫﺎ را ﺟﻨﮓ نمي گويم، اﻳﻦ ﻫﺎ دود ﺟﻨﮓ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻫﺎ ﮔﺮد و ﺧﺎك رزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ اﺳﺖ. اﻳﻦﻫﺎ...

مقدمه: نهج البلاغه می خواندم که چشمم به این خطبه افتاد. هر چند تک تک جملات حضرت امیر(ع) حکمت است، اما این خطبه در نظرم رنگ و بویی خاص دارد. این خطبه ها معیار می دهند به انسان. یافتن مصادیقش نیز بر عهده خود فرد است...

دشمن ترین آفریده ها نزد خداوند دو نفرند:

1- مردی که خدا او را به حال خود گذاشته، و از راه راست دور افتاده است، دل او شیفته بدعت است و مردم را گمراه کرده و به فتنه انگیزی می کشاند و راه رستگاری گذشتگان را گم کرده و طرفداران خود و آیندگان را گمراه ساخته است. بارگناه دیگران را به دوش کشیده و گرفتار زشتی های خود نیز می باشد.

2- و مردی که مجهولاتی به هم بافته، و در میان انسان های نادان امت جایگاهی پیدا کرده است. در تاریکی های فتنه فرو رفته، و از مشاهده صلح و صفا کور است. آدم نماها او را عالم نامیدند که نیست، چیزی را بسیار جمع آوری می کند که اندک آن به از بسیار است، تا آن که از آب گندیده سیراب شود، و دانش و اطلاعات بیهوده فراهم آورد.

مدعیان دروغین قضاوت: در میان مردم با نام قاضی به داوری می نشیند، و حل مشکلات دیگری را به عهده می گیرد، پس اگر مشکلات پیش آید، با حرف های پوچ و تو خالی و رای و نظر دروغین آماده رفع آن می شود. سپس اظهارات پوچ خود را باور می کند!، عنکبوتی را می ماند که در شبهات و بافته های تاریک خود چسبیده، نمی داند که درست حکم کرده یا بر خطاست؟ اگر بر صواب باشد می ترسد که خطا کرده و اگر بر خطاست امید دارد که رای او درست باشد.

نادانی است که راه جهالت می پوید؛ کوری است که در تاریکی گمشده خود را می جوید؛ از روی علم و یقین سخن نمی گوید ... به خدا سوگند! نه راه صدور حکم مشکلات را می داند و نه برای منصب قضاوت اهلیت دارد! آنچه را که نپذیرد علم به حساب نمی آورد، و جز راه و رسم خویش، مذهبی را حق نمی داند و اگر حکمی را نداند، آن را می پوشاند تا نادانی او آشکار نشود، خون بی گناهان از حکم ظالمانه او در جوشش و فریاد میراث بربادرفتگان بلند است. به خدا شکایت می کنم از مردمی که در جهالت زندگی می کنند و با گمراهی می میرند، در میان آنها، کالایی خوارتر از قرآن نیست ... و در نزد آنان چیزی زشت تر از معروف و نیکوتر از منکر نمی باشد.

نهج البلاغه، خطبه 17، ترجمه مرحوم محمد دشتی

1- کاروانمان حکایت عجیبی داشت. یک خانم همراهمان بود که قبلا مرده بوده و دوباره زنده شده بود! از بعد از مردنش برامون تعریف می کرد. اينكه روحش کجاها رفته بود و چه كارايي كرده بود و از حیرت پزشکان تعریف می کرد و اینکه چی شده که دوباره روح پرفتوحش برگشته به جسمش و نوار قلبش مجددا نشانه های حیات را نشون داده!

شاید عجیب تر از اون پیرزنی بود با سن حدود 60 سال که چند مدت پیش در خواب سکته کرده بود. به دلیل این سکته یک سال و نیم فکش کج شده بود، لال، زمین گیر و فلج کامل.  همسرش تعریف می کرد که تو این مدت برای اینکه ببریمش دکتر در پتو می گذاشتیمش و می بردیمش بیمارستان. آخرین بار هم که بردیمش دکتر، بمون گفتن 2 هفته دیگه می میره. ما هم رفتیم برنج و گوشت و لپه و ... رو خریدیم و پاک کردیم و آماده گذاشتیم گوشه خونه و منتظر بودیم که حاج خانم به ملکوت اعلی بپیوندند و از مهمان ها پذیرایی کنیم! اما همان روزها...

شايد اشاره به آن دوران ديگر اين روزها چندان محلي از اِعراب نداشته باشد. روزهايي که ديگر از عروج گفتن بچه گانه به نظر مي رسد. روزهايي که اينترنت پر سرعت فضايي براي احساسات ناب باقي نگذاشته و البته روزهايي که شهيدانمان را مرده مي خوانيم. ولي من اطمينان دارم که حتي هنوز هم مي توان فهميد که چقدر فرق است بين چشمک هاي دختران و پسران شهرهاي دود زده با رقص باد در لا به لاي نخل هاي بي سر اروند و چقدر فرق است بين بوي تند ادکلن فرانسوي دختران بزک کرده خيابان تجریش با بوي نم خاکهاي شلمچه بعد از باران عصر گاه پاييزي و چقدر فرق است بين رنگ سرخ ماتيک شيطانکهاي بازار ستاره با رنگ سرخ خون جوان روستايي ساده اي که رمل هاي فکه را سيراب کرد. براي همين هم سرانجام در ميان اين دو دلي اميدم بر ياس چيره شد و اين چنين شد که شما اکنون اين نامه را مي خوانيد: 

جناب آقاي دکتر صادقي، رياست محترم دانشگاه شيراز، سلام عليکم  

آنچه پيش روداريد دست نوشته هاي مرقوم شده يکي از هزاران دانشجويي است که در دانشگاه تحت نظارت شما تحصيل مي کند و البته اگر به علت ذيغ وقت ناشي از جلسات مهم اداري ميل چنداني به مطالعه آن نداريد نيز هيچ اشکالي ندارد، چرا که بعد از طي کردن بهترين سالهاي جوانيم در اين دانشگاه و اکنون که به پايان روزهاي تحصيل خود در دانشگاه شيراز رسيده ام ترجيح ميدهم که اينها را بگويم و بروم تا فردا خود را به خاطر نگفتن اين مطالب ملامت نکنم. دقيقا نمي دانم از کجا بايد شروع کنم؟ ولي اجازه دهيد براي حسن شروع هم که شده به سالهاي دفاع مقدس برگرديم. سالهايي که شايد شما هم مانند بسياري از جوانان بي اسم و رسمي که عاشقانه لباسهاي خاکي بسيج را برتن مي کردند در جبهه ها حضور داشتيد و حتماً با بسياري از دوستان شهيدتان هم نوا بوديد و هم سفره. علي ايّ حال اکنون آنها "عند ربهم يرزقون اند" و اين شما و ساير همرزمان به جاي مانده از دفاع مقدس هستيد که بايستي احيا گر نام و مرام آن بزرگواران باشيد. اتفاقاً سؤال اصلي من نيز در همين مورد است. آقاي دکتر! آيا براستي فکر مي کنيد چنين بوده ايد يا نه؟ به زعم بنده مجموعه مديريتي شما نه تنها احيا گر نام آنها نبوده اند بلکه در راه کساني که سعي در اين کار داشته اند نيز سنگ اندازي کرده اند. جناب آقاي دکتر صادقي! به سالگرد تدفين 5 شهيد گمنام در دانشگاه تحت نظارت شما رسيديم. خوب به ياد دارم قولهايتان را قبل از مراسم خاکسپاري شهداء- که البته انصافاً در آن مراسم همکاري خوبي داشتيد- قول هايي که در آنها صحبت از ساختن فضايي فرهنگي و مناسب، با محوريت شهدا، و بالاتر از آن ساختن مسجدي وسيع در جوار گلزار شهدا بود. اکنون یک سال از آن قول ها مي گذرد و دريغ از يک آجر! تا چه رسد به ساختمان. من چه مي توانم بگويم جز اينکه دچار روزمرگي شده ايد- البته در خوش بنيانه ترين حالت- و آن حرفهايتان را فراموش کرده ايد. خودتان به کنار! با نزديکانتان چه بايد بکنيم؟ براستي فردي نظير دکتر“ع“ چرا بايستي در پست معاونت شما قرار بگيرد. همان که وقتي با تعدادي از رفقا نزد ايشان رفتيم و عرض کرديم که از شدت سرما بيش از چند دقيقه نمي توان آنجا ايستاد فرمودند که “شهدا در جبهه سختي کشيده اند. آنها اکثر مواقع کنسرو مي خوردند و... بنابراين هر کس مي خواهد به زيارت آنها برود نيز بايستي سختي بکشد!” و اين حرفهاي جالب را به عنوان مستدلترين دلايل خود ارائه مي کردند! آقاي دکتر! خوب به ياد دارم که همان روزها سخنان ايشان را به شما انتقال داديم اما شما جز ابراز تعجب هيچ اقدامي انجام نداده و سکوت کرديد. آيا به راستي اينکه ايشان حوزوي هستند و مجتهد هستند و... دليل قانع کننده اي براي ابقاء ايشان است؟! آخر کدام منصفي استدلال ايشان مبني بر روايت (افضل الاعمال اهمزها: برترين اعمال سخت ترين آنها هستند) را در اين مقوله مي پسندد؟! (بنده در مقام بررسي عملکرد ايشان نيستم که اين موضوع خود مقاله اي مفصل و جداگانه را مي طلبد و فعلا فقط قصد اشاره به کم اهميتي ايشان به مقوله شهدا و فرهنگ شهادت را دارم، همان طور که واضحات ديگري نيز وجود دارد که اکنون جاي باز کردن آنها نيست) آقاي دکتر! بگذاريد قدري راحت تر با شما سخن بگويم. ما دانشجويان هيچ ابايي از بيل زدن براي شهدا نداريم بلکه افتخارمان به اين کارهاست و به کرار خدمتتان رسيده و عرض کرده ايم که اگر بنا به هر دليلي براي چنين مسائل بي اهميت يا کم اهميتي! وقت نداريد کار را به دانشجويان بسپاريد (همچنان که تقريبا تمام کارهاي فعلي اعم از سنگ گذاري قبور، کشيدن راه، فضا سازي مکان و... را همين دانشجويان انجام داده اند) اما متاسفانه نه خود کار مي کنيد و نه کار را به دانشجويان مي سپاريد - هر چند مطمئناً در وهله اوّل اين کار وظيفه شماست هم چنان که در نامه خود به بنياد حفظ آثار به اين امر اذعان داشته ايد و در جلسه مورخ 20/8/87 با تعدادي از دانشجويان نيز تأکيد فرموديد که آخر همين ماه عمليات اجرايي را آغاز خواهيد کرد که اين نيز متاسفانه قولي تو خالي بيش نبود!) آقاي دکتر صادقي! آخر چه طور در زمانه اي که چفيه ملعبه گرديده است و گلزار مقبره، اين بي اعتنايي ها را از جانب شمايي که خودتان بايد بيش از ديگران نگران باشيد تحمل کنيم! براستي جاي امام وشهدا خالي است تا ببينند در کشوري که براي آن خون دل خوردند اکنون مديراني بر مسند رياست تکيه زده اند که بديهي ترين اصول نيز هنوز برايشان حل نشده و آنانکه ارزش ها را مي شناسند نيز در شلوغي شهر ها، فراموش کار شده اند و چه عجب که در چنين محيطي روسري دختر ويلا نشين چفيه شود و مادر شهيد ضعيفه! استاد عزيز! اي کاش همان قدر که به فکر حضور در جلسات هيئت رئيسه و شوراي نظارت و شوراي فرهنگي و .... بوديد لا اقل همان قدر هم جهت بر پايي کنگره ها و يادواره هاي صاحبان نعمت خود که همان شهيدان به خون خفته هستند اهتمام مي ورزيديد و نه اهتمام بلکه مانع نمي شديد! نمي دانم هنوز هم مي توانيد به ياد آوريد گريه هاي سوزناک بچه هاي گردان را در شبهاي عمليات يا نه؟ و يا لحظات انفجارها و گرفتار کمين شدن ها را؟ و يا نمازهاي بي رياي بسيجيها را در نيمه هاي شب که حتي ملائک هم در خلوت آنان راه نداشتند؟ افسوس که بسياري از آنها که روزي در خط مقدم شکارچي تانک بودند امروز خود شکار سياستمداراني شده اند که حتي يک شب را هم با بسيجي ها سر نکرده اند و افسوس که پيست مسابقه شهادت را که روزي در هور الهويزه و دشت عباس و طلائيه مي ديديم به پيست مسابقه رياست در کيش و قشم و چابهار فروختيم و چه بد تجارتي است اين معامله! اي کاش مي شد هنوز هم از اتاقهاي رياستتان بوي خاکهاي بي ادعاي شلمچه را استشمام کرد، ولي افسوس که چقدر زود همرزمان شهيدتان را از ياد برده ايد.

 استاد خوبم! متني را در منزل دارم که بدون اغراق هر دفعه که آن را مي خوانم قطرات اشک حلقه حلقه، چشمانم را مي پوشاند. شايد خواندن آن براي شما هم خالي از لطف نباشد. نامه اي است از يک دختر بچه يتيم براي شما و همرزمانتان:

 "با سلام به امام زمان عليه السلام و درود به امام خميني و سلام به رزمندگان اسلام. اسم من زهرا مي باشد، اين هديه را که نان خشک و بادام است براي شما فرستادم. پدرم مي خواست جبهه بيايد ولي او با موتور زير ماشين رفت و کشته شد. من 9 سال دارم و نصف روز مدرسه و نصف ديگر را قالي بافي مي روم. مادرم کار ميکند. ما 5 نفر هستيم. پدرم مرده و بايد کار کنيم و من 92 روز کار کردم تا براي شما رزمندگان توانستم نان بفرستم. از خدا مي خواهم که اين هديه را از يک يتيم قبول کنيد و پس ندهيد و مرا کربلا ببريد. آخر من و مادرم خيلي روزه مي گيريم تا خرجي داشته باشيم، مادرم، خودم، احمد و تقي برادر کوچکم سلام مي رسانيم. خدانگهدار شما. پاسداران اسلام باشيد 8/11/62 “ 

آقاي دکتر! بعد از خواندن اين نامه فقط يک سؤال از شما دارم!: شما رئيس يکي از معتبرترين دانشگاههاي ايران اسلامي هستيد، يک دکتر، يک عضو هيئت علمي، يک استاد، يک شيعه اثني عشري و يک ... و يک ... اين دختر بچه هم فقط يک يتيم دبستاني است که نه مدرک دکترا دارد و نه... و نه... ولي به راستي فکر مي کنيد چقدر بين شما و او فاصله است. 1فرسخ؟ 2فرسخ؟ 1سال؟ 2سال؟ 1عمر؟ يک دنيا؟... اميدوارم وجدان شما جوابگوي منصفي براي اين پرسش باشد. در پايان به عرض مي رسانم که آنچه نوشتم نمونه اي بود از خروارها حرفي که براي گفتن با شما داشته و دارم. حرفهايي همگي تکه تکه مثل پاره هاي زخم و ناله هاي درد و پژواکي براي غصه هاي درونم. ضمنا اگر احياناً به دليل شدت تأثر در برخي مطالب از حق و عدالت عدول کرده ام از حضورتان عذر خواهي مي نمايم و صادقانه به عرض مي رسانم که جايگاه شما به عنوان يک استاد و معلم که به گردن صدها جوان هم سن و سال من حق داريد در نظر بنده و امثال بنده همچنان محفوظ و محترم مي باشد و في الواقع آنچه که گفته ام تنها صداي وجدانم در اعتراض به سيا ستهاي نا معقول يک مسئول است و نه يک معلم که البته هيچ گاه به خود اجازه نمي دهم که به ساحت مقدس علم و عالم اسائه ادب کنم.

رونوشت: 

1- تمام شهداي گمنامي که به قول پير جماران انيسي جز نسيم صحرا و مونسي جز حضرت زهرا (س) ندارند، علي الخصوص 5 شهيد گمنام دانشگاه شيراز و خاص تر دوست صميمي ام شهيد 17 ساله اي که در عمليات نصر7 به معراج رفت، همان که با دستان خودم او را به خاک ابديت سپردم و تلقينش را خواندم و صد البته اکنون به سبب اين همه کم لطفي پيش آمده پشيمانم از اين کار!  

2- همه شهداي دانشجويي که از بهترين سرمايه هاي خويش گذشتند تا امروز من و امثال من به راحتي پشت نيمکتها بنشيينم و احيانا اگر دلمان خواست آرمانهاي آنها را هم به سخره بگيريم، با وضع حجاب و لباسمان به آنها دهن کجي کنيم و با خود بگوييم همان بهتر که آنها رفتند، چون اگر بودند احتمالا اکنون مزاحمي بودند براي آزاديهاي فردي و اجتماعي مان، مزاحم شرب خمرهايمان در خوابگاه، مزاحم قمار بازي کردنهايمان در ترياي دانشگاه، مزاحم عشوه گريهايمان در ورودي دانشکده ها، مزاحم دعوت از روشنفکران راديکال ضد انقلاب و امام، مزاحم رفاه و سرمايه داري و نحوه فعاليتمان در شرکتهاي چند منظوره و مزاحم درج سخت ترين مطالب در نشريات دانشجوئيمان و بالاخره مزاحم همه آنچه را مي خواهيم دوستش بداريم حتي بيشتر از خود شهدا!!

(این مطلب را 9 اسفند سال گذشته -به مناسبت سالگرد تدفین 5 شهید گمنام در دانشگاه شیراز- در نشریه دانشجویی سیزده57 نوشته بودم. آن موقع امیدهایی داشتم که آقایان بخود بیایند اما یک سال دیگر هم گذشت و هیچ تغییری حاصل نشد! این شد که دوباره همان مطلب را بی هیچ کسر و اضافه ای در وبلاگ گذاشتم. راستی به نظرتان 9 اسفند 89 هم مجبور هستم برای سومین بار همین مطلب را عنوان کنم؟!)